Bütçe dengesi, kasım ayında 7,8 milyar TL fazla verdi. Kasım ayları, ilgili yıl içerisinde vergi gelirinde en yüksek değer aldığımız ay olması açısından geleneksel olarak bütçe fazlası gerçekleşen bir ay. Geçen yıl da kasım ayında bütçe dengesi 7,6 milyar TL fazla vermişti. Geçtiğimiz sene aynı dönemde 14,8 milyar TL olan faiz dışı fazla da bu yıl kasım ayında 15,2 milyar TL gerçekleşti.
Ocak-kasım döneminde bütçe açığı 92,9 milyar TL gerçekleşirken, YEP tahminin %74'üne ulaşılmış durumda. Bu görünüm aralık ayında yaklaşık 32 milyar TL'lik bir bütçe açığı ile bile tahminin tutturabileceğini gösteriyor. Tarihsel olarak incelediğimizde aralık aylarında ortalama 15 milyar TL bütçe açığı gerçekleşmekte. Dolayısıyla aralık sonunda YEP tahmini olan 125 milyar TL'nin altında bir bütçe gerçekleşmesi görebiliriz.
12 aylık kümülatif bütçe açığı ise 111 milyar TL'de bulunuyor. Bütçe açığı/GSYH oranı ise %2,7'lerde seyretmekte. Yeni Ekonomi Programı'nda bütçe açığı/GSYH oranı bu yıl sonu için %2,9 öngörülüyor.
Şekil 1. Bütçe Dengesi/GSYH oranının gelişimi (%)
Dikkat çeken noktalar
Gelirler kısmında
- Bütçe gelirlerinde, ithalde alınan KDV ve kurumlar vergisindeki yıllık azalışa karşın genel olarak iyileşme dikkatimizi çekiyor. Ekonomideki toparlanma işaretleri ve mevsimselliğin de etkisiyle vergi gelirlerinin yaklaşık %50'sini oluşturan dolaylı vergilerde (ÖTV, dahilde alınan KDV, MTV…) reel olarak (enflasyondan arındırılmış) artışın sürdüğünü görüyoruz.
- ÖTV'deki yıllık %33,5 artış ve gelir vergisindeki %12,9'luk artış bütçe gelirlerini desteklemiş durumda. Ancak dolaysız vergilerinde (kurumlar vergisi…) reel olarak yıllık düşüş gözleniyor. Tek seferlik diyebileceğimiz diğer gelirler (Merkez Bankası kâr transferi, ihtiyat akçesi, cezalar vs..) ise ardı ardına üç aydır reel olarak düşüyor.
Giderler kısmında
- Harcamaların en büyük kalemini oluşturan cari transferlerdeki yatay seyir ve mal ve hizmet alımlarındaki yıllık düşüş harcamalardaki sınırlı artışta belirleyici olmuş gözüküyor. 2019 yılının ilk 10 ayında cari transferlerde reel olarak her ay %10'luk bir artış görmüştük. Bununla birlikte personel giderlerindeki artışın sürdüğünü görüyoruz.
- Finansal koşullardaki gevşemeyle faiz harcamalarındaki reel olarak düşüş sevindirici. Faiz dışı harcamalarda da reel olarak iki aydır yıllık düşüş görüyoruz.
Bilgi Notu: Faiz Dışı Fazla Nedir?
