Haziran ayında takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi beklentilerden iyi gelerek bir önceki yılın aynı ayına göre yatay seyretti. Foreks anketinde beklentiler arındırılmış veride ortalama %2,25 düşüş yönündeydi. Yılın 2. çeyreğinin başlangıcında kamu sağlığına ilişkin alınan tedbirlerin baskın hale gelmesiyle ekonomik faaliyetler durma noktasına gelmişti, mayıs ayında normalleşme adımları atıldı ve haziran ayıyla birlikte öncü göstergelerin de ima ettiği üzere sanayi üretiminde kısmi toparlanma gerçekleşti. Ekonomi yönetiminden sorumlu kurumlar da ekonomik toparlanmanın güç kazandığını vurgulamakta.
- Haziran ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi ise aylık olarak %17,6 arttı. Böylece sanayi üretiminde salgınla birlikte görülen üretim kaybı telafi edilmeye başlandı. Normalleşme adımlarıyla birlikte sanayi üretiminde geçen ay görülen ivmelenme devam etmekte. Salgın sonrası ilk kez sanayi üretimi yıllık bazda sınırlı da olsa artmakta, önümüzdeki aylarda baz etkisinin de katkısıyla belirgin artışlar görülebilir.
Şekil 1. Yıla iyi başlangıç yapan sanayi üretimi, salgın sonrası ilk kez yıllık bazda sınırlı da olsa tekrar büyüme bölgesinde.
Ekonomik öncü göstergeler açısından mayısta başlayan toparlanma süreci haziranda hız kazanmaya devam etmişti. PMI haziran ayında genişleme bölgesine geçmiş, reel kesim güven endeksi, sektörel güven endeksleri ve kapasite kullanım oranları artışlarını devam ettirmişti. Sanayi üretimi özelinde temmuz ayında ise öncü göstergeler haziran ayına göre daha iyi bir sonuç çıkacağını göstermekte.
Şekil 2. Haziran ayında tekrar genişleme bölgesine geçen PMI, temmuz ayında da iyi sinyaller verdi. Sanayi üretiminde ilerleyen dönemlerde daha iyi sonuçlar göreceğimizi düşünmekteyiz.
Ayrıca ileri yönlü gösterge olarak temmuz ayındaki elektrik tüketimindeki seyir de haziran ayı sanayi üretimindeki toparlanmanın devam edeceğini göstermekte. Elektrik tüketimi temmuz ayında aylık %20,9 artmışken, geçen senenin aynı ayına göre %3,6 daha düşük.
Şekil 3. Elektrik tüketimi verisi haziran ayında belirgin artmıştı, temmuz ayında ise salgın öncesi ortalamayı geçti.
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi aylık bazda %17,6 arttı. Geçen ay bütün ana kalemlerde artış görmüştük. Bu ay da bu trendin devam ettiğini görmekteyiz. Sanayinin büyük kısmını oluşturan imalat sanayi üretiminde aylık %19 artış görülürken, elektrik, gaz ve buhar kalemi aylık %6,7, madencilik ise %7,8 arttı.
- Geçen ay görülen artış trendi, ekonomik toparlanma ile devam etmekte. Yatırımların göstergesi niteliğindeki sermaye malı imalatında geçen ayki %36,1'lik artış sonrası %18,4 artış görmekteyiz. Artan kredi talebinin de dayanıklı tüketim malına olan talebi artırmasıyla bu kalem de artmakta. Mayıs ayında %31,3'lük artış sonrası haziran ayında da %33,2 artmakta.
- Bir diğer dikkat çekici nokta olarak geçen ay %31,2 artış gördüğümüz yüksek teknoloji üretiminde bu ay ise %7,8'ye artış hızı gerilemekte.
- İmalat sanayi özelinde baktığımızda geçen ay olduğu gibi bu ayda hemen hemen bütün alt sektörlerde aylık artış görmekteyiz. Taşıt üretiminde geçen ayki yüksek artış bu ayda devam etmekte. İmalat sanayindeki artışa en çok katkı veren kalemler ise giyim, tekstil ve diğer ulaşım araçlarının imalatı (gemi ve tekne, demiryolu araçları vb.) oldu.
- Ayrıca kapasite kullanım oranlarına baktığımızda haziran ayında ise mevsimsellikten arındırılmış KKO, 65,8 seviyelerine çıkmıştı, temmuz ayında ise 70,7 seviyesine gelerek salgın öncesi seviyelere yakınsamakta, bu durum sanayi üretimini temmuz ayında destekleyici bir faktör olacaktır.
Sanayi üretiminden ayrı olarak haziran ayı perakende satış hacmi verisi de açıklandı. Büyümenin talep yönünü göstermesi açısından takip ettiğimiz bir gösterge olan perakende satış hacmi de yıllık %0,8 daraldı. Olumlu nokta olarak daralma hız kesmekte. Perakende satış hacmi ekonomideki tüketim talebi açısından öncü göstergelerden. Tüketim, harcamalar yönünden bakıldığında GSYH'nin %60'ını oluşturmakta. 2. çeyrekte harcamalar ekonomiye yeterli katkıyı yapamayacaktır. TCMB banka ve kredi kartı harcamaları verisinde haziran ayındaki yatay seyir sonrası, temmuz ayında %39,5 artış gördük, geçen senenin aynı ayıyla kıyasladığımızda ise %30,5 reel artış görmekteyiz bu da 3. çeyrek başlangıcı itibarıyla tüketici talebinin toparlandığını göstermekte.
Şekil 4. Sanayi üretimi ve perakende satış hacim verisi
