Enflasyon, gıda fiyatlarının etkisiyle aralık ayında %0,4 olan beklentilerden fazla gerçekleşerek aylık bazda %0,74 arttı. Aralık aylarının ortalaması aylık bazda %0,3 idi. Yıllık enflasyon, %10,56 seviyesinden %11,84 seviyesine çıktı ve YEP ile TCMB’nin enflasyon tahmini olan %12’nin altında yılı sonlandırmamızı mümkün kıldı (Şekil 1). 2018 yılında TÜFE %20,3 ile TCMB yıl sonu enflasyon tahmini olan %23,5’in altında gerçekleşmişti. ÜFE ise aralıkta aylık bazda %0,69 arttı ve yıllık bazda ise %4,26 seviyesinden %7,36 seviyesine yükselerek yılı sonlandırdı. 2018 yılında ÜFE yıllık %33,6 gerçekleşmişti.
Enflasyon verisi sonrası 16 Ocak’taki PPK faiz kararını izleyeceğiz. Bazı piyasa katılımcısı bu toplantıda faiz indirimine ara verilmesini beklerken, bazısı ise halihazırda 75-100 baz puan civarında mütevazi bir faiz indirimini olası görmekte.
Şekil 1. Enflasyonun yıllar itibarıyla TCMB enflasyon tahmini ile uyumu
2019 yılında özellikle eylül ve ekim aylarındaki güçlü baz hikayesi, 2020 yılında bizimle olmayacak. Jeopolitik gelişmeler ve ticaret anlaşması sonrası petrol fiyatlarında güçlü bir yükseliş gözlemlesek de arz fazlasını dikkate alarak jeopolitik geriliminin daha da tırmanmadığı bir ortamda bu sene için ise enflasyonda %8-8,5 seviyelerini çalışmayı sürdürüyoruz. İlk çeyrekte ise %11-12 aralığında bir enflasyon öngörmekteyiz, özellikle yaz ayları sonrası tek haneye doğru yöneliş beklemekteyiz.
Bu arada alkollü içki ve sigaraya 6 ayda bir enflasyon oranında yapılan vergi artışı, Ocak-Haziran 2020 dönemi için uygulanmayacak. Bu durumun ilk yarıda enflasyonu destekleyeceği bir unsur olacağı öngörülmekte. Geçen sene özellikle nisan-mayıs aylarında alkollü içki ve sigara fiyat artışının belirginleştiğini (nisan: aylık %6,8 ve mayıs:%8,9 artış) ve ilk 6 ayda ise alkollü içki ve sigara kaleminin ortalama aylık bazda %2,7 artış gerçekleştirdiğini görmüştük. Ayrıca mobilyadaki KDV indiriminin de enflasyondaki düşüşe destekleyici olacağını değerlendiriyoruz, ancak jeopolitik gelişmelerle sert yükselen petrol fiyatları ocak ayında enflasyonu yükseltici etkide bulunabilecek ana unsurlardan biri.
- Fiyatların genele yayılma derecesi hakkında bilgi veren ve fiyatı artan ürünler ile azalanlar arasındaki yüzde farkı gösteren enflasyon yayılım endeksini incelediğimizde, 418 maddeden 253'ünde fiyat artışı, 131'inde fiyat azalışı gerçekleştiğini görmekteyiz. 10 tanesinde fiyat bilgisi verilmediğinden örneklemden çıkarmış bulunmaktayız, 24 tanesinde ise fiyat değişimi olmamıştır. (Örneğin, geçtiğimiz sene kur şoku sonrası eylül ayında 418 maddenin 338'inde fiyat artışı görmüştük.) Geçen ayla karşılaştırıldığında yayılım endeksinin 0,51'den 0,30'a gerilediğini görmekteyiz. Ayrıca geçen ay 296 kalemde fiyat artışı yaşanırken bu ay 253 kalemde fiyat artışı gerçekleşti. Geçen ayın enflasyonu ise aylık %0,38 gelmişti, bu ay ise %0,74 gerçekleşti. Yayılım endeksi düşerken enflasyon oranında artış olması, fiyat artışı gerçekleşen maddelerin daha hızlı artış sergilediğini göstermekte ve/veya fiyat azalışı gerçekleşen kalemlerde daha ılımlı fiyat azalışı gerçekleştiği anlamına gelebilir.
- Son 5 aydır maliyet enflasyonu, talep enflasyonundan daha zayıf seyretse de aralık ayında dolar karşısında %4,5 civarında değer kaybeden sepet bazında TL (0,5EUR+0,5USD) sonrası ÜFE'nin 7 ayın en yüksek aylık artışını sergilediğini görüyoruz. Madencilik ve taş ocakçılığında ve imalat sektörlerindeki artış ÜFE'deki aylık bazda ılımlı artışın nedenini oluşturuyor.
- Taze meyve ve sebze fiyatlarındaki aylık %6,07'lik artışın öncülük etmesiyle gıda fiyatları, enflasyona 0,66 puan pozitif katkı yaptı. (Aralık aylarının taze meyve ve sebzede tarihi ortalaması %2,75 artış idi.) İndirim sezonu ile giyim ve ayakkabı kalemi 0,13 puanla enflasyona negatif katkı verdi. Petrol fiyatlarındaki artışın da etkisiyle ulaştırma kalemi de enflasyona 0,09 ile sınırlı katkı yaptı. Ocak ayında da petrol fiyatları kaynaklı ulaştırma kaleminde artış görebiliriz. Aralık ayında kurdaki sınırlı hareketlenmeye karşın kura duyarlı olan başlıca kalemlerden biri olan ev eşyasında ise sınırlı bir artış görüyoruz.
- Çekirdek enflasyonun C endeksi (Eski I endeksi; Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE) bir önceki aya göre 56 baz puan yükseldi ve yıllık olarak %9,25 seviyesinden %9,81'e yükseldi.
Tablo 1. Enflasyondaki Ana Kalemlerin Yıllık Değişimlerinin Gelişimi
Dolguların boyutundaki artış/azalış, yıllık değişimdeki artışa/azalışa işaret ediyor.
