Aralık ayında cari işlemler dengesi, 2,98 milyar dolar olan beklentilerin altında 2,80 milyar dolar açık verdi. 2019 yılında cari fazla ise 1,67 milyar dolar gerçekleşerek 1 milyar dolar olan Yeni Ekonomi Programı tahmininin üstünde kaldı. Böylece 2001 yılından bu yana ilk kez yılı cari fazla ile kapattık (Şekil 1).
·Cari işlemler dengesi/GSYH oranı ise 2018 yılındaki -%3,6'tan +%0,2'ye iyileşti. 2020 yılında ise doğal büyüme oranına yaklaşan ekonomi ile birlikte cari fazla görünümünün ılımlı bir cari açığa yönelmesini ve yılı 11 milyar dolar civarında bir cari açık ile sonlandırmayı beklemekteyiz. Cari açık/GSYH oranının da %1,3 gerçekleşmesini beklemekteyiz.
Şekil 1. Cari dengenin yıllar itibarıyla görünümü
2019 yılını 1,67 milyar dolar cari fazla ile kapatırken, enerji hariç dengede 35,5 milyar dolar fazla verdik. Altın ve enerji hariç bu rakam 44,8 milyar dolara yükseldi.
Şekil 2. Cari denge ve alt kalemlerinin görünümü
2019 yılında cari dengenin iyileşmesinde, 2018 yılındaki 43 milyar dolar olan dış ticaret açığının 18,7 milyar dolara daralması etkili oldu.
· Dış ticaret açığının iyileşmesinde ise yıllık 3,6 milyar dolar artan ihracata karşın yavaşlayan iç talep ile birlikte yıllık 20,8 milyar dolar azalan ithalat belirleyici oldu.
· İthalatın yavaşlamasında ekonomik aktivite kadar petrol fiyatlarındaki ılımlı düşüşle enerji ithalatının azalması ve 2018 yılına göre olumlu seyreden altın ithalatı etkili oldu.
· Turizm gelirleri de bir yıllık süreçte 4,6 milyar dolar iyileşti.
Tablo 1. 2018 ve 2019 yıllarında cari denge ve alt
kalemlerinin karşılaştırılması
2019 yılında sermaye girişi lehine bir durumun ve rezervlerdeki artışın öne çıktığı görülmekte. 2019 yılında 3,4 milyar dolar net sermaye girişi olurken, 2018 yılında 2,6 milyar dolar sermaye çıkışı olmuştu.
· Doğrudan yatırımlardaki girişin cari açığın finansmanına 2018 yılına göre azalarak da olsa katkı verdiği gözlenirken, geçen sene diğer yatırımlardaki çıkış da azaldı.
· 2019 yılında rezervler 6,3 milyar dolar artarken, 2018 yılında 10,4 milyar dolar azalmıştı.
· Portföy yatırımları 2019 yılında 1,1 milyar dolarlık bir çıkışa sebep olsa da 2018 yılına göre daha az kısa vadeli sermaye çıkışı gözlendi.
· 2018 yılında net hata noksan kalemi 20,4 milyar dolarla güçlü bir girişe sahne olmuştu. Bu sene ise kaynağı belirlenemeyen döviz giriş ve çıkışlarının yazıldığı kalemde ise daha sınırlı 1,2 milyar dolar giriş gözlendi.
Tablo 2. Cari İşlemler Dengesinin Finansman Kaynakları
Rezervlerdeki (+) değeri rezervlerdeki azalışı, rezervlerdeki (-) değeri rezervlerdeki artışı göstermektedir.
Bankacılık sektörünün 12 aylık kümülatif borç çevirme oranlarında yılı kısmi zayıflayarak sonlandırdık. Genel olarak 2019 yılında özellikle özel sektörün borç azaltma eğiliminin egemen olduğunu gözlemledik. Diğer-reel sektör %89 ile 2011 yılındaki düzeylere gerilemiş durumda. Bankacılık sektöründe ise dip olarak %62,1 seviyesini görmüştük. Mevcut durumda 12 aylık kümülatif borç çevirme oranında %73,5 seviyelerindeyiz.
Şekil 3. Uzun Vadeli Dış Borç Çevirme Oranları (12 Aylık Kümülatif)
