Nisan ayı enflasyonu, sürpriz bir şekilde beklentilerden iyi gerçekleşti ve aylık %2,3 artış beklentisine karşılık enflasyon %1,69 arttı. Enflasyonun beklentilerden iyi gelmesinde gıda kalemi kadar, giyim ve ayakkabı kalemi ile alkollü içecekler ve tütün kaleminin beklentilerden daha az artış göstermesi etkili oldu (Şekil 1).
- 2016 yılından bu yana giyim ve ayakkabı kalemini incelediğimizde, en düşük nisan ayı giyim fiyatları artışı olduğunu görüyoruz. Örneğin 2016-2018 Nisan aylarında giyim ve ayakkabı kalemi aylık bazda ortalama %10,7 artmıştı. 2019 yılı Nisan ayında ise aylık bazda %5,4 artış gösterdi.
- Gıda kaleminde de İTO enflasyonu ve Ankara gıda enflasyonu baz alındığında daha yüksek bir artış bekleniyordu. Ancak gerçekleşme, son 3 yıldaki nisan ayı gıda enflasyonuna genel olarak yakın gerçekleşti.
- Alkollü içecekler ve tütün kalemindeki zammın ise bütün firmalar tarafından nisan ayında yansıtılmamasından dolayı, zammın bir kısmının etkisini mayıs ayında görmeye devam edeceğiz.
Şekil 1. Enflasyonun beklentilerden iyi gelmesinde belirleyici olan kalemler
ÜFE, son 7 ayın en yüksek aylık artışını gösterdi. Bununla birlikte zayıf talep koşullarının da etkisiyle çekirdek enflasyon iyileşme eğilimini sürdürdü.
Veri öncesi 5,98'lerde seyreden USD/TL kuru, veri sonrası ilk tepki olarak 5,9660 seviyesine kadar gevşedi. Beklentilerden iyi gelen bir enflasyon verisi, Merkez Bankası'nın para politikasında daha ılımlı bir politika güdebileceği beklentisini öne çıkarsa da; bu hafta açıklanan Enflasyon Raporundaki enflasyon patikasıyla uyumlu bir veri setinin gerçekleştiğini düşünüyoruz. Dolayısıyla Merkez Bankası'nın para politikasında kısa vadede bir değişiklik yapmayabileceği beklenebilir.
- TÜFE aylık %1,69 arttı. Beklenti, TÜFE'nin %2,3 artış sergilemesi yönündeydi. ÜFE ise aylık %0,7 olan tarihi ortalamasının üzerinde bir artış gerçekleştirdi ve aylık bazda %2,98 arttı.
- Yıllık enflasyon mart ayındaki %19,71 seviyesinden %19,50 seviyesine geriledi. Böylece şubat ayından bu yana yıllık enflasyon %20'nin altında seyrediyor. (TCMB, 2019 yıl sonu enflasyon tahmini: %14,6)
- Yıllık ÜFE de %29,64 seviyesinden %30,12 seviyesine hafif yükseldi.
- Çekirdek enflasyonun C endeksi (Eski I endeksi; Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE) bir önceki aya göre 123 baz puan iyileşti ve yıllık olarak %16,30 ile temmuz ayından bu yana en düşük seviyede (Şekil 2).
Şekil 2. Çekirdek enflasyon iyileşmeyi sürdürüyor.
Neticede baz etkisinin de katkısıyla enflasyondaki belirgin düşüşü 2019 yılının yaz aylarından itibaren beklemeyi sürdürüyoruz. Özellikle eylül ayındaki güçlü baz etkisi enflasyonda keskin bir iyileşmeyi de beraberinde getirecektir.
Şekil 3. Enflasyonda baz etkisi haziran ayı itibarıyla belirginleşecek, eylülde hızlanacak.
Yıl sonu enflasyon beklentimizi %15 seviyesinde korumayı sürdürüyoruz. Merkez Bankası, bu haftaki Enflasyon Raporu'nda da 2019 ve 2020 yıl sonu enflasyon tahminini değiştirmedi ve sırasıyla %14,6 ve %8,2 seviyesinde sabit tuttu.
TCMB beklenti anketinde anket katılımcılarının, yıl sonu enflasyon beklentileri de bizim tahminimize yakın bulunuyor. Anket katılımcıları nisan ayı beklenti anketinde yıl sonu enflasyon beklentilerini %15,64 seviyesinden %16,23 seviyesine yükseltti.
--TCMB Beklenti Anketine Göre Enflasyon Beklentilerinin Gelişimi--
Enflasyona pozitif katkı sağlayan ilk dört kaleme baktığımızda, 1,69 puan gerçekleşen enflasyonun, 0,35 puanını gıda kalemi, 0,33 puanını giyim ve ayakkabı, 0,28 puanını alkollü içecekler ve tütün, 0,22 puanını ev eşyası oluşturmuştur. Tek negatif katkı sağlayan kalem haberleşme oldu.
Şekil 4. Enflasyonun belirleyicileri (Katkı puan)
Enflasyon verisi öncesi takip ettiğimiz iki öncü gösterge ise bize gıda fiyatlarının nisan ayında belirgin artacağını işaret etmişti. Ancak beklenildiği kadar güçlü bir gıda enflasyonu artışı gerçekleşmedi. İstanbul'da gıda fiyatları aylık bazda %3,25 artış sergilerken, Ankara'da gıda fiyatları %4,6 artmıştı. TÜİK verisinde ise gıda fiyatları aylık bazda %1,4 artış gösterdi.
Detaylarda taze meyve ve sebze fiyatlarındaki düşüş kaynaklı, işlenmemiş gıda fiyatlarının aylık %1,8 artış gösterdiğini görüyoruz. (Mart ayında işlenmemiş gıda fiyatları aylık bazda %4,5 artmıştı.) İşlenmiş gıda fiyatlarında ise aylık %0,97'lik bir artış görüyoruz.
Yıllık bazda baktığımızda ise işlenmemiş gıda enflasyonu %45'in üzerine çıkmış durumda, işlenmiş gıda enflasyonu ise %19,1'lerde.
Şekil 5. İşlenmiş gıda fiyatları daha ılıman bir görüntü sergilese de işlenmemiş gıda fiyatları yükselişini sürdürüyor.
Enflasyon görünümüne alt kalemler bazında bakmak gerekirse;
Hizmet kaleminin stabil, temel mallar kaleminde ise düşüşün ılımlı da olsa sürdüğünü görüyoruz. Hizmet kaleminin detaylarında; ulaştırmada yıllık bazda ılımlı bir yükseliş ve bununla birlikte kira, lokanta ve oteller hizmetlerinde ılımlı bir düşüş görüyoruz.
Şekil 6. Enflasyonun alt kalemlerinin gelişimi (Yıllık Değişim, %)
ÜFE'de nisan ayında görece güçlü diyebileceğimiz bir artış gözlemledik. Bu artışın ana belirleyicileri; aylık bazda %17,1 artış kaydeden ham petrol ve doğalgaz, %8,8 artan tütün ürünleri ve %7,4 artış gösteren kok ve rafine petrol ürünleri oldu.
ÜFE'nin alt kalemlerini incelediğimizde bütün ana kalemlerde aylık bazda artış görüyoruz. En yüksek artış %4,96 ile elektrik ve gaz sektöründe olurken, onu %3,5 artışla madencilik sektörü izliyor. Yıllık bazda da kalemlerin genel olarak yatay bir görüntü sergilediğini görüyoruz (Şekil 7).
Şekil 7: ÜFE'nin alt kalemleri (Yıllık Değişim,%)
Bilgi Notu: Belirsizlik Aralığı, Hedef Ufku ve Kontrol Ufku Nedir?
Bu hafta Merkez Bankası, yılın ikinci Enflasyon Raporu'nu açıkladı.
Enflasyon Raporu'nda enflasyon tahmini, kontrol ufku ve belirsizlik aralığı adı altında birçok terim, piyasa ile paylaşılmakta. Bizler de enflasyon hedeflemesi rejiminde bu tanımlara kısaca yer vermek istedik.
