Nisan ayında cari işlemler dengesi, dış ticaret açığındaki daralma, ılımlı seyreden altın ithalatı ve geçtiğimiz seneye göre daha pozitif seyreden turizm gelirleriyle birlikte 1,5 milyar dolar olan beklentilerden iyi gerçekleşerek 1,33 milyar dolar açık verdi.
- Nisan ayında 12 aylık kümülatif cari açık 12,9 milyar dolardan 8,6 milyar dolara iyileşti ve Ocak 2004'ten bu yana en düşük seviyeye geriledi. Birinci çeyrek GSYH'ın dolar cinsinden değerini baz aldığımızda Cari Denge/GSYH oranı yaklaşık -%1,2'ye geriledi. Geçtiğimiz seneyi, Cari Denge/GSYH oranında -%3,5 ile sonlandırmıştık (Şekil 1).
Şekil 1. Cari Denge/GSYH oranının yıllar itibarıyla değişimi
- Çekirdek denge olarak da tabir edilen 12 aylık kümülatif altın ve enerji hariç cari denge 35,9 milyar dolar fazla verdi (Şekil 2).
- Geçtiğimiz sene mayıs ayında cari denge 6,2 milyar dolar açık vermişti. Bu sene mayıs ayında 2 milyar dolar açık verilse bile 12 aylık kümülatif cari açık 4,5 milyar dolara kadar iyileşebilir. Mayıs ayı özellikle turizm gelirlerinin güçlenmeye başladığı ay olması açısından bizler için önemli.
- Neticede mayıs ayına ilişkin geçici dış ticaret verilerine göre, mayıs ayında dış ticaret açığının yıllık bazda %78 daraldığı gözlenmekte. Bu doğrultuda hem dış ticaret açığındaki daralmanın sürmesi hem de turizm gelirlerinin de katkısıyla 12 aylık kümülatif cari açıkta, düşüş trendinin sürmesini bekliyoruz.
- Öyle ki hem turizmin katkısı hem petrol fiyatlarındaki düşüş yaz aylarıyla birlikte 12 aylık kümülatif cari dengenin sıfıra doğru yaklaşmasına yardımcı olacak. Petrol fiyatları, mayıs ayında ortalama 70 dolar seviyesinde seyretmişti, haziran ayının ilk yarısında ise ortalama 61 dolar seviyelerinde işlem görüyor.
- Ancak yılın ikinci yarısında ekonomideki toparlanma beklentimiz ve baz etkisiyle birlikte cari açık tekrar ılımlı bir yükseliş gösterecek. Bu doğrultuda yılı 17 milyar dolar civarında bir cari denge rakamıyla sonlandırmayı beklemeyi sürdürüyoruz.
Şekil 2. 12 Aylık Kümülatif Cari Dengenin Gelişimi
Geçtiğimiz seneye göre kümülatif cari açık, 48,4 milyar dolar iyileşmiş durumda (Tablo1)
Bu iyileşmenin 45,5 milyar doları dış ticaret açığının daralmasından kaynaklanmakta. Hizmetler dengesi de yaklaşık 4,4 milyar dolar, geçtiğimiz seneye göre daha iyi performans sergilemekte.
Tablo 1. Geçtiğimiz sene aynı döneme göre cari dengeyi oluşturan kalemlerin karşılaştırılması
Birincil gelir dengesi: Çalışan ücretleri, faiz ve kar payları ile temettü transferleri, yatırım geliri.
İkincil gelir dengesi: Karşılıksız olarak yapılan transferler (hibe, yardımlar vb.) ve işçi gelirleri.
Cari açığımızı nasıl finanse ediyoruz?
Geçtiğimiz sene nisan ayındaki net yabancı sermaye girişine karşın, bu sene nisan ayında çıkış gözlüyoruz.
Nisan 2018 döneminde 7,7 milyar dolarlık girişe karşın, bu sene nisan ayında 5,2 milyar dolarlık bir net sermaye çıkışı görüyoruz.
- 2019 yılı Nisan ayında portföy yatırımlarından 4,5 milyar dolar çıkış oldu. Bu çıkışta özellikle Genel Hükümet ve diğer sektörlerin sırasıyla 1,405 milyar dolar ve 0,5 milyar dolar net geri ödeme yapması etkili oldu. Hisse senedi piyasasında 78 milyon dolar ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 662 milyon dolar net satış yapıldığı görülüyor.
- Doğrudan yatırımlara 578 milyon dolar giriş gözlenmekte.
- Diğer yatırımlarda ise 1,3 milyar dolar net çıkış gözlenmekte. Bunun büyük çoğunluğu, yurtiçi bankaların, yurtdışı muhabirlerindeki döviz mevduatını artırma eğiliminde olmasından kaynaklanıyor.
- Net hata noksan kaleminde ise 3,7 milyar dolarlık giriş görülmekte. Mart ayında 3,85 milyar dolarla 2017 yılından bu yana en güçlü net hata noksan çıkışı görmüştük.
- Mart ayındaki gibi rezervlerde düşüş sürüyor. Ancak düşüş hızının azaldığını görüyoruz. Mart ayında 5,7 milyar dolar azalan rezervler nisan ayında 2,8 milyar dolar azaldı. Haftalık TCMB rezerv bültenine göre mayıs ayında rezervlerde kısmi toparlanma görüyoruz.
Tablo 2. Cari işlemler dengesinin finansmanı
Rezervlerdeki (+) değeri rezervlerdeki azalışı, rezervlerdeki (-) değeri rezervlerdeki artışı göstermektedir.
Şekil 3. Cari dengenin finansmanının kümülatif bazda değişimi
