Türkiye Ekonomisi: Reel Kesim, Hizmet, Perakende Ticaret, İnşaat Sektörleri Güven Endeksleri ile Kapasite Kullanım Oranı
Güven endeksleri karışık görünümde, yatırımlar aşağı yönlü
Güven
endeksleri kasım ayında karışık bir görünüme işaret etti.
Perakende sektör güven endeksi başta olmak üzere tüketici ve inşaat güven
endekslerindeki artışa karşın reel kesim ve hizmet sektörü güven endekslerinde
düşüş gözlenmekte. Arındırılmış kapasite
kullanım oranı ise
düşüşünü sürdürerek Mayıs
2021’den bu yana en düşük seviyede.
Yatırımlara
dair izlediğimiz diğer
bir gösterge olan sabit sermaye yatırım harcamaları da tarihsel ortalamasının
üzerinde kalsa da salgının en yoğun hissedildiği dönemden bu yana en yüksek
aylık düşüşünü gerçekleştirdi. Dolayısıyla bu iki veri birlikte
değerlendirildiğinde yatırımlara dair yavaşlama sinyali olarak okunabilir.
Başta kimyasal ürünlerin imalatının kapasite kullanım oranındaki düşüşle
ihracatçı sektörlerde ağırlıklı olmak üzere kapasite kullanım oranlarında tempo
kaybı görülmekte. Kimyasal ürünleri KKO’sundaki
azalışı elektrikli teçhizat, ana metal sanayi ve motorlu kara taşıtı imalatı
kapasite kullanım oranlarındaki düşüş izliyor. Tütün ürünleri imalatı kapasite
kullanım oranındaki belirgin artış ise toplam KKO’daki
azalışı sınırlamış.
Reel
kesim güven endeksi alt endekslerinden gelecek
üç aydaki ihracat siparişlerinde mayıs-eylül
ayları arasındaki düşüş ardından ekimde hafif toparlanmaya şahit olmuştuk. Kasımda ise toparlanmasının daha
belirgin olduğunu görmekle birlikte 2021 yılı ortalamasının altında kalarak
anlamlı bir toparlanmaya işaret etmediğini görüyoruz. Ekim
ayında ihracat, geçici dış ticaret verilerine göre aylık bazda %6 düşüşle 21,3
milyar USD ile 2022 yılı ortalamasının (20,9 milyar USD) üzerindeki seyrini
korumuştu. Kasıma ilişkin izlediğimiz günlük ihracat verileri ise ayın geri
kalanında bu tempoda gidilirse ihracatın 21 milyar USD civarında
gerçekleşebileceğine işaret ediyor ve bu da ekim ayına göre yatay bir görünüme
işaret ediyor, bununla birlikte eurodaki
kısmi toparlanma da bunda ekstra bir etken olmuş olabilir.
Öngörülerden
ılık geçen sonbaharın doğal gaz fiyatlarındaki düşüşü desteklemesi ve
neticesinde şimdilik doğal gaz stoklarının yeterli olduğunun gözlenmesi
Avrupa’da sanayi şirketlerini üretim kesintisi konusunda daha radikal kararlar
almak konusunda kısmi rahatlatmış görünüyor. Bununla birlikte OECD’nin
vurguladığı üzere Avrupa’da doğal gaz rezervlerini yenilemenin gelecek yıl daha
zor olabileceğini de dikkate almak gerekiyor. Neticede gelişmeler şimdilik Euro
Bölgesi’nde bu kış derin bir resesyon olmayabileceğine dair beklentileri
destekliyor. Bu görüntüyle uyumlu olarak Euro Bölgesi imalat PMI verilerinin
daralma bölgesinde kalsa da daralma hızını yavaşlattığı görülüyor. Dolayısıyla
ihracatta yavaşlama beklentisi sürse de gelişmeler yavaşlamanın boyutunda
belirleyici olacaktır.
Kasımda
güven endekslerinin aylık bazda seyrine baktığımızda
hizmet sektörü %1 ve reel kesim %0,7 düşüş gösterirken, perakende ticaret %2,1,
inşaat sektörü %1,2 ve tüketici güven endeksi %0,6 artış kaydetti. Güven
endekslerinin alt kalemleriyle hesaplanan ekonomik güven endeksinin ise kasım
ayında 97,1’den 96,9’a gerilediğini ve iyimserlik eşik değerinin altında
kalmaya devam ettiğini hesaplamaktayız. Profesyonellerin güvenine dair izlenen
arındırılmış reel kesim güven endeksi de kasımda tekrar düşüş kaydetti. Son 3
aydaki toplam sipariş miktarı ve sabit sermaye yatırım harcaması düşüşte
belirleyici olurken, gelecek
3 aya yönelik ihracat siparişlerindeki ve toplam istihdamdaki artış beklentisi
dikkat çekti.
