Türkiye Ekonomisi: 4. Çeyrek GSYH
Özel tüketim ve net ihracatın katkısıyla dengeli bir büyüme
Ekonomi, 4. çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre %9,1 ile Bloomberg beklentisi olan %9'un hafif üzerinde bir büyüme kaydetti. 4. çeyrekte kurda gözlemlediğimiz dalgalanma, talebin öne çekilmesini ve yurt içi talebin güçlü seyrederek özel tüketimin büyümeye en yüksek katkıyı veren kalem olmasını sağladı. Olumlu dış talep koşullarının desteğiyle 4. çeyrekte net ihracatın büyümeye katkısı sürdü.
Büyümede geriye dönük sınırlı revizeler gözlendi. 3. çeyrek büyümesi %7,4'den %7,5'e, 2. çeyrek %22'den %21,9'a, 1. çeyrek %7,4'den %7,3'e revize edildi. Pandemi gölgesinde 2020 yılında %1,8 büyümüştük. 2020 yılındaki düşük bazın da katkısıyla 2021 yılının genelinde büyüme %11 gerçekleşti. Milli gelirimiz 2020 yılındaki 5 trilyon TL'den 7,2 trilyon TL'ye, dolar cinsinden ise 717 milyar USD'den 803 milyar USD'ye çıktı. 2021 yılında kişi başına GSYH ABD doları cinsinden 9.539 oldu.
2021 yılının 4. çeyreğinde mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH, çeyreksel %1,5 artışla %2,1 olan beklentilerin altında bir büyüme gerçekleştirdi.
Alınan önlemlerin desteğiyle kurdaki dalgalanmanın azalması ve ücretlerdeki artış gibi unsurlarla 2022 yılının ilk çeyreğine ilişkin öncü göstergeler ekonomik aktivitedeki yavaşlamanın görece sınırlı kalabileceğine işaret etmekte. 2021 yılında talep, güçlü bir stok tüketimi ile karşılandı, 2022 yılında stok artışı ihtiyacı büyümeyi destekleyici ek bir unsur olabilir. Yılın geri kalanında KGF gibi adımların da büyüme görünümünü destekleyici bir unsur olabileceği öngörülmekte. Ancak Ukrayna ve Rusya odaklı jeopolitik gelişmeler, turizm, ihracat ve enerji kanalında risk oluşturabilecek bir etmen olarak izlenmekte. Dolayısıyla gelişmelerin boyutuna göre büyüme tahminlerinde dış talep kaynaklı gelişmelerle aşağı yönlü riskler ağırlık kazanabilir.
Hatırda Kalması Gerekenler
4. çeyrekte özel tüketim ve net ihracatın pozitif katkısına karşılık kamu tüketimi, yatırımlar ve stok kalemi büyümeyi negatif etkiledi. Yıllık %9,1 büyümenin kaynaklarına baktığımızda tüketim +12,2 puan (özel tüketim 12,5 puan, kamu tüketimi -0,3 puan) katkı verdi. Özel tüketimin katkısı artarken, bütçe dengesi rakamlarını göz önüne aldığımızda 4. çeyrekte faiz hariç giderlerde reel anlamdaki belirgin artışa karşın kamu tüketiminin büyümeyi sınırladığı görüldü. İthalattaki artışın etkisiyle net ihracatın katkısı 3. çeyreğe göre azaldı ve +4,2 puan gerçekleşti. Yatırımlar -0,2 puanla büyümeyi sınırlı negatif etkiledi. Detaylarına bakıldığında makine yatırımlarının yıllık artışını hız keserek sürdürmesi yatırımlar adına olumlu beklentilerin sürmesine neden oldu. Bununla birlikte inşaat yatırımlarında iki çeyrektir daralma gözlenmekte. Güçlü ihracat ve özel tüketim talebinin stoklarla karşılanmaya devam edildiği görüldü. Ardı ardına 5 çeyrektir stokların eritilmesi büyümeyi 4. çeyrekte de -7 puan negatif etkiledi.
2021 yılında %11 büyümenin kaynaklarına bakıldığında ise 9,3 puanı tüketim, 1,8 puanı yatırım ve 4,9 puanı net ihracat oldu. Stoklar büyümeyi 4,9 puan aşağı çekti.
