Türkiye Ekonomisi: Ekim Ayı Bütçe Dengesi
Güçlü iç taleple vergi gelirlerindeki artış neticesinde bütçe açığı geçen seneye göre daha iyi gerçekleşti.
Bütçe dengesi, ekim ayında 4,9 milyar TL açık verirken, 2019 yılı Ekim ayında 14,9 milyar TL açık vermişti. İç talepteki pozitif seyir vergi gelirlerini ekim ayında da desteklerken, tek seferlik gelir olarak tabir edilen diğer gelirler de, eylül ayında gözlenen toparlanma eğilimini güçlendirdi. Faiz giderlerindeki yıllık artışın güçlü olmasına karşılık faiz dışı giderlerdeki yıllık artışın hız kesmesiyle harcamaların yıllık artışında hız kaybı görüyoruz. Neticede gelirlerin harcamalardan daha hızlı artmasıyla sınırlı bir bütçe açığı gözlendi. YEP öngörülerini dikkate aldığımızda yılın geri kalanında bütçe açığı görünümünün sürmesini bekleyebiliriz. Yaklaşık son 15 yıllık döneme baktığımızda aralık ayları bütçe açığının en belirgin arttığı bir ay olmakta, geçen sene aralık ayında 31,8 milyar TL açıkla tarihi yüksek seviyeyi görmüştük. İlk 10 ayda bütçe açığı 145,5 milyar TL'ye ulaşırken, YEP'teki yıl sonu tahminine ulaşmak için son 2 ay 93,7 milyar TL açık vermemiz gerekmekte.
12 aylık kümülatif bütçe açığı, 178,5 milyar TL'den 168,5 milyar TL'ye geriledi. Bütçe açığının GSYH'ye oranı ise %4 seviyesinden %3,76 seviyesine iyileşti. YEP'te yıl sonu tahmini %4,9 seviyesinde. 2009 yılında bütçe açığı/GSYH oranı %5,6 seviyesine kadar genişlemişti.
*Ekim ayı bütçe açığı/GSYH oranında, GSYH 2. çeyrek gerçekleşme verisi kullanılmıştır.
Hatırda Kalması Gerekenler
• Vergi gelirleri, son 5 aydır ki yıllık artışını sürdürüyor, hatta eylül ayına göre güçlendiği görülüyor. Dahilde ve ithalden alınan KDV ve ÖTV kaynaklı dolaylı vergilerdeki artış vergi gelirlerini desteklemiş. Temmuz ve ağustos ayında yıllık düşüş kaydeden diğer gelirler ise eylülde sınırlı artışa geçtikten sonra ekimde güçlü arttı. Diğer gelirleri; paylar ve cezalar kalemi, özel bütçeli idarelerin geliri ile özel gelirler destekledi.
• Ağustos ayında Haziran 2019'dan bu yana ilk kez harcamaların yıllık bazda düştüğünü gözlemlemiştik, eylül ayında ise harcamalar 2019 yılı ortalaması olan %22 artıştan daha güçlü artış sergilemişti. Ekim ayında ise %21,6 artışla 2019 yılı ortalamasında ılımlı bir harcama artışı gördük.
• Üçüncü çeyrekte ve dördüncü çeyreğin başlangıcında büyüme performansının öngörülerden iyi gerçekleştiğine şahit olmaktayız. Bu durumu vergi gelirlerindeki olumlu seyirle teyit etmekteyiz. TCMB'nin finansal koşulları sıkılaştırıcı adımlarının iç talebi ne ölçüde baskılayacağı ise önümüzdeki süreçte vergi gelirleri açısından önemli olacak. Halihazırda iç talepteki görünüme dair fikir veren kredi kartı harcamalarında kasım ayının ilk haftasında güçlü seyrin sürdüğünü görmekteyiz.
