Türkiye Ekonomisi: Aralık Ayı Bütçe Dengesi
Gelirlerin, YEP tahmini öngörülerini aşmasıyla bütçe açığındaki genişleme daha sınırlı kaldı.
2020 yılında bütçe açığı, 2019 yılındaki 124,7 milyar TL'den 172,7 milyar TL'ye yükseldi ve bütçe açığının GSYH'ye oranı %2,9'dan %3,6'ya çıktı. Harcamaların öngörülerin hemen altında ve gelirlerin ise güçlü büyüme performansıyla öngörülerin üzerinde gerçekleşmesi, YEP tahminlerinden daha iyi bütçe açığını beraberinde getirdi. YEP'te 2020 yıl sonu bütçe açığı tahmini 239,2 milyar TL iken, GSYH oranı %4,9 seviyesindeydi. 2020 yılında faiz dışı açık/GSYH oranı %0,8 gerçekleşirken 2019 yılında bu oran %0,6 idi.
Hatırda Kalması Gerekenler
Aralık ayı özelinde bütçe, salgının da hızlanmasının etkisiyle geçen seneye göre daha zayıf bir performans sergiledi ve salgın başlangıcında gördüğü rekor bütçe açığı olan 43,7 milyar TL'nin altında 40,6 milyar TL ile yılı sonlandırdı. Aralık ayları geleneksel olarak açık verilen bir dönem, geçen sene de aynı ayda 32 milyar TL'lik açık görmüştük.
• Vergi gelirlerinin genelinde yıllık bazda artış görüyoruz, iç talepteki pozitif seyir vergi gelirlerini desteklemeyi sürdürdü. Dahilde alınan KDV, ÖTV (motorlu taşıtlar) gibi dolaylı vergilerde daha belirgin olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi kaynaklı dolaysız vergilerde de yıllık artış gözlemlemekteyiz. Hazine portföyü ve iştirak gelirleri, yol köprü ve tünel ücret gelirleri, faiz gelirleri, sermaye gelirleri, özel bütçeli idarelerin gelirlerinin diğer gelir altında bütçeyi desteklediğini görüyoruz. Neticede tek seferlik gelirler olarak tabir ettiğimiz diğer gelirler de 2020 yılında öngörülerin üzerinde performans sergiledi ve aralık ayında da %57 artışla gelirlere önemli katkı verdi.
• Faiz giderlerindeki yıllık artışın geçen aya göre hız kestiğini, bununla birlikte faiz dışı giderlerinde yıllık artışın sürdüğünü görüyoruz. Harcamalarda salgın başlangıcında yıllık %43'e varan artış görmüştük, aralık ayında ise %32,2 ile %22 olan 2019 yılı ortalamasının üzerinde olduğunu görüyoruz. Bütün alt kalemlerde yıllık artış bulunmakta, sermaye transferleri, sermaye giderleri, borç verme ve cari transferler başı çekmekte
Bu sene ilk çeyrekte finansal koşullardaki sıkılığı daha net hissedeceğiz, bu da büyüme görünümüne ve vergi gelirlerine yansıyacaktır. Ek olarak geçen sene ocak ayında Merkez Bankası 40,5 milyar TL erken kar transferi gerçekleştirmişti, bu sene ise daha sınırlı 25-30 milyar TL civarında katkının olabileceğini değerlendiriyoruz. Dolayısıyla vergi dışı kanalından bütçeye gelir daha sınırlı kalırken, salgının boyutuna da bağlı olarak harcamaların seyri önümüzdeki dönemde bütçe dengesinin performansında belirleyici olacaktır. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın açıklamalarını baz aldığımızda 2021 yılı için %3,5 ile YEP'te daha önceden öngörülen %4,3'den daha iyi bir bütçe açığı/GSYH oranının hedeflendiğini görmekteyiz.
*Aralık ayı bütçe açığı/GSYH oranında, GSYH 3. çeyrek gerçekleşme verisi kullanılmıştır.
