16
Eylül 2020: Bütçe Dengesi
Türkiye Ekonomisi: Ağustos Ayı Bütçe Dengesi
Toparlanan vergi gelirleriyle bütçe dengesi, salgın sonrası ilk kez fazla verdi.
Bütçe dengesi, ağustos ayında tarihi yüksek seviyede 28,2 milyar TL fazla verdi, salgının etkilerinin belirgin hissedildiği mart ve nisan ayında bütçe dengesi ortalama 43 milyar TL açık vermişti. Salgın sonrası ekonomik aktiviteyi desteklemek amacıyla harcamalar artmış ve vergi ötelemeleri ve ekonomik aktivitedeki yavaşlama ile gelirlerin azalmasıyla birlikte yılın ilk 7 ayındaki bütçe açığı 139 milyar TL'ye ulaşmıştı. İktisadi faaliyetteki toparlanma ve ötelenen vergi gelirlerinin tahsilatının artmasıyla birlikte ağustos ayında gelirlerde aylık %25,5, yıllık ise %15,1 artış görmekteyiz. Kurban bayramı ödemelerinin temmuz ayında yapılmasının da etkisiyle harcamalardaki yıllık düşüş de bütçe fazlası verilmesine imkan verdi.
*Ağustos ayı bütçe açığı/GSYH oranında, GSYH 2. çeyrek gerçekleşme verisi kullanılmıştır.
Hatırda Kalması Gerekenler
• 12 aylık kümülatif bütçe açığı, 194,2 milyar TL'den 166,5 milyar TL'ye geriledi. YEP'te yıl sonu hedefi 138,9 milyar TL. Bütçe açığının GSYH'ye oranı ise %4,3 seviyesinden %3,7 seviyesine iyileşti. 2009 yılında bütçe açığı/GSYH oranı %5,6 seviyesine kadar genişlemişti.
• Vergi gelirleri, artış hızını artırarak 3 aydır ardı ardına güçlenmekte. Haziran ve temmuz ayında yıllık ortalama %27 artan vergi gelirleri, ağustos ayında %47,8 arttı. Diğer gelirler kalemine baktığımızda ise yıllık %63,5 düşüş yaşandı. Geçen sene temmuz ve ağustos aylarında ihtiyat akçesinin Hazine'ye aktarılmasının etkisiyle güçlü artmıştı. Bir diğer olumlu gelişme çoğunluğu kurumlar vergisi kaynaklı olmakla birlikte salgın sonrasında ilk kez gördüğümüz dolaysız vergilerdeki artış. Gelir vergisinde salgının istihdam piyasasına yansıması sonucu geçtiğimiz aylarda reel olarak azalma görmekteydik fakat bu ay sınırlı da olsa artış görmekteyiz.
• Harcamaların en büyük kalemini oluşturan cari transferlerde ise bu ay yavaşlama görmekteyiz ve temmuz ayında yıllık %95 artan cari transferler ağustos ayında yıllık %31 düştü.
• Ağustos ayında ekonomik toparlanmanın etkisi ve canlanan iç taleple vergi gelirlerinde artış görmekteyiz, fakat TCMB'nin finansal koşulları sıkılaştırıcı adımlarının iç talebi ne ölçüde baskılayacağı önümüzdeki süreçte vergi gelirleri açısından önemli olacak. Halihazırda iç talepteki görünüme dair fikir veren kredi kartı harcamalarında eylül başında güçlü seyrin sürdüğünü görmekteyiz. Neticede olağanüstü bir dönemden geçtiğimiz bu sene bütçe dengesinden ziyade istihdam ve salgından etkilenen sektörleri desteklemenin öncelik olması sebebiyle daha geniş bütçe açığına tolerans gösterileceği görülmekte. Bütçe açığındaki genişleme ise salgının gidişatına ve ekonomik faaliyet üzerindeki etkisine bağlı olacak iken, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da bu sene %5-6 bandında bir bütçe açığı/GSYH oranının mümkün olabileceğini değerlendirmekte.
